Category: Bản tin

Các nhà khoa học đang tiến hành một thử nghiệm lâm sàng đầu tiên sử dụng liệu pháp miễn dịch với tế bào giết tự nhiên (Natural killer cell) có nguồn gốc từ tế bào gốc trên người để chữa ung thư giai đoạn cuối.

Trung tâm của liệu pháp miễn dịch
Ung thư là căn bệnh gây chết người lớn thứ 2 trên toàn thế giới sau bệnh tim. Ở Mỹ, ước tính khoảng 606.880 người chết vì ung thư vào năm 2019.
Với sự ra đời của liệu pháp miễn dịch, các nhà nghiên cứu hi vọng có thể tăng cường hệ miễn dịch của người để chiến đấu và tiêu diệt khối u một cách hiệu quả. Cùng với hóa trị, phẫu thuật và xạ trị, phương pháp trị liệu mới này đã trở thành một trụ cột thứ tư trong điều trị ung thư. Việc ra đời liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư cũng đã thay đổi hoàn toàn bối cảnh điều trị cho các bệnh ung thư.
Đóng vai trò quan trọng trong liệu pháp truyền tế bào và ức chế chốt kiểm soát (checkpoint) miễn dịch của danh mục liệu pháp miễn dịch là các tế bào giết tự nhiên (NK cell). Loại tế bào bạch cầu đặc biệt này trở thành một công cụ đầy tiềm năng trong việc rút ngắn hoạt động của các tế bào ung thư. Chúng có thể phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư.
Hiện nay, các nhà nghiên cứu tại Đại học Y khoa San Diego (UC) thuộc Đại học Canifonia đang tiến hành thử nghiệm lâm sàng với sự hợp tác của Công ty Fate Therapeutics trong suốt 4 năm để nghiên cứu sử dụng riêng các tế bào NK hoặc kết hợp tế bào NK với các chất ức chế chốt kiểm soát miễn dịch trong trị liệu cho những bệnh nhân có khối u rắn tiến triển.
Thông thường, tế bào NK được phân lập từ máu của người hiến hoặc bệnh nhân. Trong thử nghiệm này, liệu pháp miễn dịch thuốc (off – the – shelf) tế bào NK lần đầu tiên được các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ sử dụng các tế bào có nguồn gốc từ các tế bào gốc đa tiềm năng cảm ứng (iPS).

iPS – nguồn tế bào ưu việt
Các nhà khoa học lần đầu tiên phát triển tế bào iPS vào năm 2006 bằng cách chuyển đổi bốn gene không hoạt động trong tế bào da. Điều này đã làm thay đổi hoàn toàn các đặc điểm của các tế bào chức năng và đưa chúng trở lại trạng thái giống như phôi thai. Hiện nay iPS đang được coi là nguồn tế bào đầy ưu việt vì chúng có đặc tính như tế bào gốc phôi, có khả năng tự làm mới và phát triển thành bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thể mà việc ứng dụng vào lâm sàng không vi phạm đạo đức sinh học. Mặt khác, chỉ với 1 tế bào iPS cũng có thể nhân lên với một lượng lớn. Do đó, iPS trở thành nguồn tế bào đầy tiềm năng cho liệu pháp thuốc tế bào sản xuất ở quy mô lớn với chi phí sản xuất hợp lý.
Năm 2013, tiến sĩ Dan Kaufman, ở Khoa Y học tái tạo và là Giám đốc trị liệu tế bào tại Trường Y khoa UC San Diego cùng với nhóm của ông đã phát triển một phương pháp tăng sinh để nhân số lượng lớn tế bào NK từ tế bào iPS của con người nhằm điều trị ung thư.
Họ đã công bố phương pháp này trên tạp chí Stem Cells Translational Medicine. Sau khi thử nghiệm tiền lâm sàng rộng rãi, tháng 11/2018 Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã cho phép tiến sĩ Kaufman và Công ty Fate Therapeutics thiết lập một thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I để thử nghiệm liệu pháp miễn dịch NK có nguồn gốc iPS ở những người có khối u rắn tiên tiến.

Thuốc tế bào trị ung thư đầu tiên
Thử nghiệm giai đoạn I bắt đầu vào tháng 2/2019 bao gồm 64 người mắc bệnh ung thư tiến triển, không thể điều trị được bằng các phương pháp truyền thống. Derek Ruff trở thành bệnh nhân đầu tiên trên thế giới được điều trị ung thư bằng liệu pháp tế bào gốc đa năng cảm ứng (iPSC) trong thử nghiệm có tên gọi FT500, là một phần của thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I tại Trung tâm Ung thư Moores tại UC San Diego Health. Sau 10 năm có xu hướng thuyên giảm, căn bệnh ung thư của Ruff đã quay trở lại và giờ đây Ruff phải chịu đựng ung thư đại tràng giai đoạn IV. Mặc dù đã trải qua các đợt hóa trị tích cực, xạ trị giảm nhẹ và liệu pháp miễn dịch, tình trạng bệnh tật của anh vẫn đang tiến triển. Thử nghiệm FT500 được thiết kế với mục đích chính là đánh giá sự an toàn của liệu trình điều trị. Các mục tiêu khác là xác định mức độ mà các khối u đáp ứng với liệu pháp tế bào NK và tìm hiểu thời gian các tế bào ở lại trong cơ thể của người bệnh.

Trong nghiên cứu này, nhóm nghiên cứu sử dụng 4 phác đồ bao gồm chỉ tiêm các tế bào NK hoặc tiêm tế bào NK với 1 trong 3 chất (có tên nivolumab, pembrolizumab hoặc atezolizumab) ức chế điểm kiểm soát. Nhóm nghiên cứu tiến hành theo dõi các tế bào một lần mỗi tuần trong 3 tuần. Tất cả những người tham gia nghiên cứu đều được biết họ đang được điều trị bằng phương pháp nào.
“Đây là một thành tựu mang tính bước ngoặt đối với lĩnh vực y học dựa trên tế bào gốc và liệu pháp miễn dịch ung thư”, tiến sĩ Kaufman giải thích trong một thông cáo báo chí. “Thử nghiệm lâm sàng này đại diện cho việc sử dụng đầu tiên các tế bào được sản xuất từ ​​các tế bào gốc đa năng cảm ứng có nguồn gốc từ người để điều trị và chống ung thư.”
“Cùng với Fate Therapeutics, chúng tôi đã có thể chỉ ra trong nghiên cứu tiền lâm sàng rằng chiến lược mới này để tạo ra các tế bào giết tự nhiên có nguồn gốc tế bào gốc đa năng cảm ứng người có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả trong nuôi cấy tế bào và trên mô hình chuột”, ông nêu.
Sẽ cần thời gian chờ đợi cho đến khi có kết quả thử nghiệm. Tuy nhiên, thử nghiệm này đã đem lại bước mở đường, không chỉ cho một thế hệ liệu pháp miễn dịch mới để điều trị ung thư mà còn cho các liệu pháp khác dựa trên tế bào iPS.

Triển vọng tại Việt Nam
Tại Việt Nam, thuốc tế bào gốc trong điều trị nhiều bệnh lý thoái hóa đang được tiến hành. Điển hình là thuốc Cartilatist trong điều trị thoái khóa khớp gối và cột sống dưới sự hợp tác giữa Viện Tế bào gốc (trường ĐH KHTN TP. HCM) và Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh. Liệu pháp miễn dịch trong điều trị bệnh ung thư cũng đang được quan tâm. Các nghiên cứu cơ bản và nghiên cứu ở mức tiền lâm sàng đã được thực hiện trong một thời gian dài (từ năm 2010), từ khi Viện Tế bào gốc còn là Phòng thí nghiệm Nghiên cứu và Ứng dụng tế bào gốc, trường ĐH KHTN TP.HCM. Một số đơn vị ứng dụng trong nước cũng đang sử dụng hoặc có kế hoạch sử dụng liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư như Bệnh viện Quốc tế Vinmec, Trung tâm nghiên cứu gene và protein (Đại học Y Hà Nội)….
Đơn vị nghiên cứu đã có, đơn vị ứng dụng cũng sẵn sàng. Vì vậy, trong tương lai, nếu được định hướng một cách rõ ràng và quyết liệt từ nhà nước, nhận được sự quan tâm của các doanh nghiệp thì việc đưa ra một sản phẩm kết hợp giữa thuốc tế bào và liệu pháp miễn dịch để tạo ra thuốc tế bào trong điều trị ung thư có tính khả thi cao.

TS Vũ Bích Ngọc (Viện Tế bào gốc, ĐHKHTN TP.HCM)

Nguồn: http://khoahocphattrien.vn/

Một sản phẩm công nghệ cao luôn chứa đựng hàng chục đến hàng trăm công nghệ khác nhau. Để được đưa ra thị trường, sản phẩm ấy đã trải qua nhiều bước phát triển từ nghiên cứu cơ bản, mà ở mỗi bước đó, công nghệ được hoàn thiện ở một mức độ nhất định; được gọi là mức độ sẵn sàng công nghệ. Thông thường, tại mỗi cơ sở, đơn vị tham gia vào trong chuỗi phát triển công nghệ chỉ có thể thực hiện một vài mức sẵn sàng công nghệ khác nhau. Nhận thức được thực trạng đó, Viện Tế bào gốc đã nỗ lực xây dựng Hệ sinh thái Viện tế bào gốc (SCI Ecosytem) với mỗi “quần xã, quần thể” trong hệ sinh thái đảm trách việc hoàn thiện một “mức độ sẵn sàng công nghệ” khác nhau.

Mức độ sẵn sàng công nghệ là gì?

Mức độ sẵn sàng công nghệ (TRL) là mức độ “trưởng thành” của công nghệ đạt được trong suốt quá trình phát triển công nghệ. Khái niệm TRL được phát triển tại NASA vào những năm 1970. Ở một số quốc gia, các dự án, đề tài nghiên cứu và đổi mới sáng tạo luôn được phân loại theo mức độ sẵn sàng công nghệ khi đánh giá và tài trợ. Việc đánh giá này góp phần đáng kể vào việc đánh giá đề tài và quản lí kết quả sau khi nghiệm thu.

Tại Viện Tế bào gốc, tất cả các kết quả nghiên cứu đều được ghi nhận và đánh giá theo mức độ hoàn thiện công nghệ như dưới đây. Dựa vào độ trưởng thành của công nghệ, công nghệ được Lãnh đạo Viện xem xét đầu tư và hợp tác phát triển.

Hệ sinh thái Viện Tế bào gốc (SCI Ecosystem)

Hệ sinh thái Viện Tế bào gốc là tập hợp các đơn vị hợp tác theo chuỗi phát triển hoàn thiện công nghệ tế bào gốc. Đến nay, những nét chính trong hệ sinh thái này đã hình thành với các mức độ hoàn thiện công nghệ rõ ràng cùng với các đơn vị tham gia trong chuỗi này (Hình 2):

• Mức TRL 1-2: PTN Nghiên cứu và Ứng dụng Tế bào gốc, PTN Nghiên cứu Ung thư
• Mức TRL 2-4: Viện Tế bào gốc (gồm các đơn vị CRD (Trung tâm Nghiên cứu Phát triển), CBT (Trung tâm đào tạo Y sinh), LACU (PTN Chăm sóc và sử dụng động vật), LABA (PTN Đánh giá hoạt tính sinh học)
• Mức TRL 5-7: Trung tâm Đổi mới sáng tạo và sản xuất thực nghiệm (CIPP)
• Mức TRL 8-9: Công ty Geneworld, Công ty TNHH BVĐK Vạn Hạnh, Công ty TNHH The Cell và 12 đơn vị ứng dụng khác

Trong thời gian tới, Viện Tế bào gốc tiếp tục hợp tác các đối tác để hình thành Trung tâm thử nghiệm lâm sàng tế bào gốc, Hội thử nghiệm lâm sàng tế bào gốc quốc tế.

Sự hình thành ngày càng rõ nét của Hệ sinh thái Viện Tế bào gốc đã khẳng định chiến lược phát triển và quy hoạch phát triển theo mức độ sẵn sàng công nghệ của Viện bước đầu đã đạt được một số kết quả đáng kích lệ.

Theo PGS.TS. Phạm Văn Phúc – Viện trưởng Viện Tế bào gốc, hệ sinh thái Viện Tế bào gốc sẽ là yếu tố quyết định đến sự thành công và phát triển bền vững của Viện Tế bào gốc nói riêng và các đơn vị trong hệ sinh thái nói chung. Ông còn cho biết thêm, tồn tại trong hệ sinh thái, các đơn vị được gắn bó mật thiết với nhau bởi sợi dây công nghệ, giúp các đơn vị “mạnh hơn”, tránh được các “sóng gió” công nghệ bên ngoài.

Theo PGS Phúc: “Mục tiêu sắp tới của chúng tôi là làm sao hệ sinh thái này được bền vững”. Theo đó, hệ sinh thái Viện Tế bào gốc hướng đến xây dựng mô hình bền vững như Hình 3.

P. Khoa học Công nghệ và Sở hữu trí tuệ, Viện Tế bào gốc

Hàng ngàn nhà nghiên cứu tế bào gốc hàng đầu thế giới đã có mặt tại Los Angeles trong tuần trước để thảo luận về triển vọng cho một tương lai không bệnh tật ở con người tại hội thảo Quốc tế (thường niên) về nghiên cứu tế bào gốc 2019. Quả thực, tế bào gốc đang đóng một vai trò quan trọng để triển vọng này trở thành hiện thực, bởi vì đây là những tế bào rất linh hoạt, trong điều kiện thích hợp, chúng có thể được định hướng để phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau trong cơ thể.

Những quan điểm dưới đây của bác sĩ Deepak Srivastava, nhà nghiên cứu uy tín về tế bào gốc, đã nghiên cứu cách thức các tế bào được tái lập trình để sửa chữa các mô tim bị tổn thương, hiện là chủ tịch của Viện nghiên cứu Gladstone và sẽ là chủ tịch của Hiệp hội nghiên cứu tế bào gốc quốc tế nhiệm kỳ tới, sẽ cho chúng ta thấy tại sao tế bào gốc lại là một yếu tố giúp “thay đổi cuộc chơi” trong triển vọng chữa trị bệnh tật. Chúng tôi tóm lược lại quan điểm của ông và bình luận về vấn đề này ở Việt Nam.

Giúp tái tạo và thay thế

Trước đây, các bác sĩ thường cho rằng con người sẽ mắc các bệnh do cơ quan trong cơ thể bị mất tế bào (do tổn thương hoặc lão hoá). Khi số lượng tế bào bị mất nhiều tới mức  tế bào không có hoặc ít có khả năng tái tạo đủ dẫn đến chức năng của cơ quan bị suy yếu. Vì vậy trong lĩnh vực y tế, các bác sĩ chỉ có thể cố gắng tìm ra các liệu pháp để giúp khắc phục các ảnh hưởng của bệnh. Nhưng với các tế bào gốc, các nhà nghiên cứu đã không còn chấp nhận ý tưởng này rằng mọi người bị bệnh do các tế bào bị mất và rằng y tế chỉ có thể khắc phục được ảnh hưởng của bệnh. Trong cách nhìn nhận của các nhà nghiên cứu, các mô tổn thương có thể được khắc phục,  khôi phục  hoặc tái tạo. Vì vậy, Tế bào gốc trở thành một yếu tố “thay đổi cuộc chơi” trong trị liệu bệnh của con người.

Đối với các bệnh lý về di truyền, ví dụ như bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, các nhà nghiên cứu có thể lấy máu từ bất kỳ người trưởng thành nào bị mắc bệnh, sau đó làm cho tế bào đó trở thành tế bào gốc giống tế bào gốc phôi. Tiếp theo, họ sử dụng các công cụ điều chỉnh gen để sửa chữa các đột biến gây ra bệnh, làm cho các tế bào gốc đã được chỉnh sửa này có thể biệt hoá để tạo thành tế bào trưởng thành không bị bệnh và đưa tế bào đã được chỉnh sửa gen (không đột biến) trở lại bệnh nhân thông qua truyền máu đơn giản.

Điều tương tự cũng đúng đối với các tế bào miễn dịch trong hội chứng  “cậu bé bong bóng xà phòng (bubble boy)” – một dạng suy giảm miễn dịch kết hợp trầm trọng, trong đó trẻ em thiếu hệ thống miễn dịch hoạt động và các loại bệnh khác.

Giúp tìm ra các loại thuốc đột phá

Nghiên cứu tế bào gốc không chỉ để tái tạo và thay thế, mà còn để khám phá ra các loại thuốc thích hợp cho một loạt bệnh. Khi các nhà nghiên cứu hoặc các bác sĩ xác định được nguyên nhân di truyền của bệnh ở người, thách thức của họ là tìm ra liệu pháp điều trị căn bệnh di truyền này. Ví dụ: khi họ biết về một đột biến gen gây ra bệnh Alzheimer và muốn sàng lọc các loại thuốc có thể khắc phục vấn đề trong các tế bào não từ một bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer, họ không thể làm điều đó bởi vì họ chắc chắn không thể sinh thiết não. Với các công cụ chỉnh sửa gen cho tế bào gốc, các nhà nghiên cứu có thể biến tế bào gốc thành các tế bào não với sự đột biến gây ra bệnh Alzheimer. Sau đó họ đưa các loại thuốc cần thử nghiệm lên loại tế bào này để  sàng lọc các loại thuốc có thể hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer.

Khi các nhà nghiên cứu biến tế bào gốc thành bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thể chúng ta, họ thường thực hiên nuôi cấy  tế bào ở dạng 2D (nuôi cấy lớp đơn). Nhưng trong thực tế, các cơ quan lại tồn tại ở dạng ba chiều với một cấu trúc gồm nhiều loại tế bào khác nhau để tạo thành môt cơ quan có chức năng hoàn chỉnh. Để hiểu chính xác hơn các quá trình bệnh, các tế bào nên được đặt trong một cấu trúc 3D như trong chính cơ thể của chúng ta chứ không phải chỉ được nuôi trong một đĩa nuôi 2D.

Bước đột phá nằm trong nghiên cứu liên quan đến việc tạo ra một dạng cơ quan (organoids) với sự phối  hợp của nhiều loại tế bào. Organoids không phải là các cơ quan đầy đủ nhưng chúng mô phỏng được phần lớn sự phức tạp của một cơ quan.

Việc tạo ra organoids có giá trị lớn trong y học bởi vì, khi chúng ta cố gắng tạo ra các organoids có chứa đột biến gây bệnh, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về vai trò của thuốc. Thay vì sàng lọc các loại thuốc trong hệ thống 2D, chúng ta có thể làm điều đó với các organoids để đưa ra một dự đoán tốt hơn về cách thức mà một cơ quan với chức năng hoàn thiện sẽ hoạt động.

Organoids là sự hội tụ của nhiều công nghệ giúp chúng ta điều trị bệnh ở người theo một cách rất khác so với trước đây.Chúng ta đã đạt đến một bước ngoặt thực sự trong việc đưa các nghiên cứu trong lĩnh vực y học tái tạo đến với người bệnh. Hiện tại, nhiều thử nghiệm lâm sàng đang được tiến hành, ví dụ các thử nghiệm trong chấn thương cột sống, bệnh Parkinson và bệnh mù lòa. Xét ở góc độ các nguyên nhân gây ra bệnh là do các tế bào ở vùng tổn thương bị chết đi, các điều trị đơn giản là biến các tế bào gốc thành các tế bào bị  thiếu và cấy chúng trở lại vị trí tổn thương.

Tế bào gốc có thể giúp thay đổi cục diện điều trị bệnh tại Việt Nam?

Tế bào gốc đang trở thành một lĩnh vực với doanh thu ngày một tăng nhanh ở các nước có sự đầu tư lớn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ ,Canada… Tại Việt Nam, các đơn vị đầu tư cho tế bào gốc, đặc biệt là một số bệnh viện cũng đang hưởng lợi lớn từ hoạt động ứng dụng công nghệ này trong điều trị bệnh và làm đẹp. Các nghiên cứu cơ bản về gen, tế bào gốc, kỹ nghệ mô đã và đang được thực hiện với quy mô ngày một lớn với định hướng ứng dụng vào thực tế. Các động vật chuyển gen như cá phát sáng, chuột phát sáng hay một số sản phẩm chuyển gen khác đã được tạo ra tại các phòng thí nghiệm của Trung tâm công nghệ sinh học TP-HCM, Viện Tế bào gốc, Trường Đại học khoa học Tự nhiên, Trường đại học Quốc tế, ĐHQG-HCM … Các mô hình organoids từ tế bào ung thư, tế bào gốc trung mô… cũng đã được xây dựng thành công và đang áp dụng trong các thử nghiệm sàng lọc thuốc.

Tiềm năng cho nghiên cứu tế bào gốc là rất lớn, bởi hiện nay các doanh nghiệp nước ngoài cũng đã tham gia vào thị trường sản xuất và chuyển giao công nghệ thuốc tế bào gốc

Tiềm năng là thế, nhưng cũng giống như nhiều quốc gia khác, các chính sách về tế bào gốc ở Việt Nam còn chưa có. Mặc dù luật về máu và tế bào gốc đã được dự thảo từ năm 2015 nhưng đến nay, sau gần 4 năm vẫn chưa đươc ban hành. Chưa có thêm các hướng dẫn khác về việc triển khai nghiên cứu, khai thác, ứng dụng hay các hoạch định chiến lược cho lĩnh vực nghiên cứu này. Các đề tài dự án về tế bào gốc chưa được định hướng và quy hoạch một cách rõ ràng. Các dự án đầu tư về sản xuất và ứng dụng tế bào gốc trong y học vẫn đang được các đơn vị mà chủ yếu là tư nhân thực hiện nhưng mạnh ai nấy đi. Đó cũng là lí do khiến cho việc khởi động một nền công công nghiệp đầy tiềm năng – công nghiệp tế bào gốc tại Việt Nam đến nay vẫn đang manh mún và chưa thể nhìn thấy được cụ thể hiệu quả đóng góp cho sự phát triển kinh tế-xã hội của lĩnh vực này.

TS Vũ Bích Ngọc lược thuật và bình luận

Nguồn bài gốc: https://www.latimes.com/science/stem-cell-science-isscr-20190627-story.html

Nguồn: Báo KH&PT

Tổn thương sụn khớp (còn được gọi là tổn thương sụn), hoặc tổn thương cả sụn và xương bên dưới (còn được gọi là tổn thương xương khớp), đều không có khả năng tự sửa chữa và dẫn đến kết quả gây ra chứng đau khớp và chức năng kém.

Các tổn thương như vậy thường gặp sau chấn thương, và nếu không được điều trị có thể dẫn đến viêm xương khớp. Khớp đầu gối thường bị ảnh hưởng nhất. Bệnh nhân trên 60 tuổi bị viêm xương khớp có nhiều khả năng phải thay khớp gối toàn phần. Tuy nhiên, bệnh nhân trẻ tuổi phải đối mặt với một vấn đề, đó là do khớp thay thế có tuổi thọ hạn chế, sau 10-15 năm bệnh nhân phải thay khớp mới, khi này tuổi của bệnh nhân đã lớn. Đồng thời, khi thay khớp gối lần thứ hai phải đối mặt với các kỹ thuật phức tạp và khó khăn hơn nhiều so với thay khớp lần đầu.

Do đó, các kỹ thuật nhằm thúc đẩy quá trình tái tạo sụn trong (hyaline) trở nên rất hấp dẫn, vì chúng vừa giúp sửa chữa mô, vừa cho phép bệnh nhân trẻ thực hiện được các hoạt động sinh hoạt trước đó. Kỹ thuật như vậy là được gọi là kỹ thuật cấy tế bào sụn tự thân (ACI).

ACI là một quy trình tương đối mới, hiện đại được sử dụng để điều trị các tổn thương toàn bộ (xuống xương) sụn khớp. Đây là kỹ thuật để tái tạo sụn trong trong một khu vực bị tổn thương hoặc bị hư hỏng của khớp thông qua việc cấy ghép các tế bào sụn. Kỹ thuật này đã được sử dụng rộng rãi kể từ khi nó được giới thiệu vào những năm 1980. Nó đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt cho điều trị các tổn thương sụn nằm ở cuối xương đùi. Ngoài các khớp khác của cơ thể, ACI cũng đã được thực hiện cho các tổn thương của xương bánh chè (đầu gối). ACI đã đạt được kết quả lâu dài tuyệt vời, cả về sửa chữa sụn và giúp bệnh nhân trở lại hoạt động như trước đó. Cấy tế bào sụn tự thân là một quy trình phẫu thuật hai giai đoạn.

Quy trình đầu tiên được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi trong vòng chưa đầy 30 phút. Bác sĩ phẫu thuật sẽ thu một mảnh sụn khớp nhỏ từ đầu gối bệnh nhân. Sinh thiết sụn này sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm để xử lý bằng enzyme nhằm phân lập các tế bào tiền thân tạo sụn. Đây là các tế bào sản xuất sụn của cơ thể. Sau đó, các tế bào tiền thân tạo sụn sẽ được nuôi tăng sinh về số lượng và gửi lại cho bác sĩ phẫu thuật khoảng 6 đến 8 tuần sau đó để cấy ghép.

Quy trình thứ hai là phẫu thuật. Phẫu thuật là một quy trình mở, theo đó một miếng vá nhỏ được khâu trên vùng sụn khớp bị khiếm khuyết. Các tế bào sụn đã được phân lập và nuôi tăng sinh số lượng sau đó được tiêm bên dưới miếng vá này. Tại đây, chúng dính vào đầu gối bệnh nhân để tạo thành cái gọi là sụn giống như hyaline và giống như sụn khớp tự nhiên. Sau khi cấy ghép, bệnh nhân bị giới hạn một khoảng thời gian không được mang vách nặng trong tối đa 8 tuần. Trong thời gian này, việc vật lý trị liệu được áp dụng đối với hoạt động của đầu gối và các hoạt động tăng cường khác theo chỉ định.Bác sĩ cũng có thể đề nghị sử dụng máy vận động thụ động liên tục (CPM) để cải thiện hiệu quả cấy ghép. Quay trở lại các hoạt động thể thao nhẹ thường được cho phép vào khoảng 6 tháng và trở lại các hoạt động thể thao đầy đủ trong khoảng từ 9 đến 12 tháng sau khi làm thủ thuật dựa trên sự phục hồi của bệnh nhân. Tỷ lệ thành công chung của ACI là khoảng 85% trong việc cho phép bệnh nhân quay trở lại các hoạt động mà không bị đau.

ACI được khuyên dùng cho những bệnh nhân trẻ tuổi có triệu chứng đau khớp và sưng, liên quan đến tổn thương khớp sụn.

Tại Việt Nam, chưa thấy có công bố nào về việc thực hiện liệu pháp này trong điều trị bệnh lý về sụn khớp.

Nguồn:

https://cartilage.org/patient/about-cartilage/cartilage-repair/autologous-chondrocyte-implantation-aci

https://www.ortho.wustl.edu/content/Patient-Care/2888/Services/Sports-Medicine/Overview/Knee/Autologous-Chondrocyte-Implantation.aspx

Phạm Vũ Tổng hợp và dịch

Việc thu các chất tiết từ tế bào gốc trung mô để làm thuốc là một bước quan trọng trong quá trình sản xuất thuốc. Thế nhưng rào cản lớn nhất về kĩ thuật hiện tại đó là các chất tiết bị trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào gốc trung mô; nhưng môi trường nuôi cấy chúng không đạt các tiêu chuẩn để sử dụng trên người. Lần đầu tiên tại Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp.HCM nghiên cứu và sản xuất thành công môi trường nuôi cấy để thu nhận chất tiết từ tế bào gốc; quan trọng hơn là môi trường nuôi cấy được sản xuất theo công nghệ và tiêu chuẩn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của sản phẩm có thể sử dụng trên người.

Tế bào gốc trung mô là một loại tế bào gốc có nhiều đặc tính đặc biệt. Khoảng 10 năm trở lại đây, tế bào gốc trung mô được sử dụng nhiều và trở thành loại tế bào gốc ứng dụng nhiều nhất trong những năm gần đây. Cơ chế trị liệu của chúng khá đa dạng; trong đó cơ chế tiết các chất để tác động lên tế bào và mô khác là một cơ chế được sử dụng rộng rãi trong điều trị. Ngày càng nhiều báo cáo cho thấy tế bào gốc trung mô sản xuất ra ngoài tế bào nhiều chất có hoạt tính kích thích tế bào gốc tự thân (nội sinh) của bệnh nhân tăng sinh, tự làm mới; ức chế quá trình xơ hoá; ức chế quá trình chết apoptosis. Việc thu các chất tiết từ tế bào gốc trung mô để làm thuốc là một bước quan trọng trong quá trình sản xuất thuốc. Thế nhưng rào cản lớn nhất về kĩ thuật hiện tại đó là các chất tiết bị trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào gốc trung mô; nhưng môi trường nuôi cấy chúng không đạt các tiêu chuẩn để sử dụng trên người. Lần đầu tiên tại Viện Tế bào gốc, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG Tp.HCM nghiên cứu và sản xuất thành công môi trường nuôi cấy để thu nhận chất tiết từ tế bào gốc; quan trọng hơn là môi trường nuôi cấy được sản xuất theo công nghệ và tiêu chuẩn đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của sản phẩm có thể sử dụng trên người.

Theo các báo cáo gần đây; tế bào gốc trung mô sau khi cấy ghép vào cơ thể có thể tạo nên các tác động điều trị nhờ vào 3 cơ chế chính:

• (1) Chúng có thể di chuyển đến vị trí mô tổn thương, biệt hoá và thay thế các tế bào tổn thương
• (2) Chúng có thể gây nên đáp ứng điều biến miễn dịch trên cơ thể nhận mà từ đó điều chỉnh đáp ứng miễn dịch
• (3) Chúng có thể tiết ra các chất gây nên các tác động theo kiểu endocrine hay paracrine.

Hiện tại, một số sản phẩm từ tế bào gốc trung mô đã sử dụng một trong những cơ chế này để điều trị; trong đó việc sử dụng dịch tiết từ tế bào gốc trung mô có nhiều tiềm năng bởi lẽ nó là phương pháp không chứa tế bào nên dễ dàng sản xuất và sử dụng.

Với các công nghệ hiện tại, các chất tiết từ tế bào gốc trung mô sẽ trộn lẫn trong môi trường nuôi tế bào; việc sử dụng cocktail này có nhiều hạn chế vì môi trường nuôi tế bào không đạt tiêu chuẩn sử dụng trên người.

Để giải quyết vấn đề trên, Viện Tế bào gốc đã nghiên cứu phát triển môi trường nuôi cấy (tên thương mại MSCCult MV) là môi trường được sản xuất theo các tiêu chuẩn dược phẩm để sử dụng trên người.

MSCCult MV có nhiều ưu điểm vượt trội để việc thu dịch tiết như:

• Không chứa thành phần từ động vật
• Kích thích tế bào tiết chất nhiều hơn ra môi trường
• Bảo vệ các chất tiết không bị mất hoạt tính và phân huỷ
• Dịch nuôi chứa chất tiết đạt tiêu chuẩn sử dụng trên người (với điều kiện tế bào gốc trung mô đạt tiêu chuẩn và quy trình sản xuất đạt chuẩn)

Tế bào gốc trung mô tiết ra ngoài tế bào nhiều chất khác nhau có thể chia thành 3 nhóm chính:

1. Các phân tử protein tự do, các peptide, các chất phân tử nhỏ
2. Các túi tiết lớn (microvesicles)
3. Các túi tiết nhỏ nanovesciles (exosome)

Các phân tử protein tự do có thể là các yếu tố tăng tưởng như EGF, FGF… Trong khi đó các túi tiết chứa nhiều thành phần khác nhau kể cả các phân tử RNA. Những thành phần tiết này thực hiện nhiều vai trò sinh học quan trọng từ kích thích hình thành mạch máu mới, điều biến miễn dịch…

Tin: P. KHCN & SHTT, SCI

Ngày 31.07.2019, tập thể sinh viên thuộc Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc đã tổ chức buổi tổng kết năm học 2018-2019. Đến dự buổi tổng kết có sự hiện diện của ThS. Phan Lữ Chính Nhân_ Phó viện trưởng Viện Tế Bào Gốc và các thầy/cô của Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc.

Buổi tổng kết nhằm đánh giá, báo cáo hoạt động của sinh viên trong năm học vừa qua, đặc biệt là các sinh viên năm 4 vừa hoàn thành xong khóa luận tốt nghiệp của mình tại Viện và PTN. Theo đó, trong năm học 2018-2019, Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc có 40 sinh viên, học viên cao học. Trong đó có 24 sinh viên vừa hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, trở thành tân cử nhân khoa học. Sinh viên Nguyễn Sĩ Lương và Lê Thị Hằng đã đạt thành tích xuất sắc trong buổi báo cáo trước hội đồng Sinh học và Công nghệ sinh học.

Đối với mình, thời gian ở lab là tuổi trẻ, là trưởng thành, là một màu sắc chủ đạo của cuộc sống, là hành trang mà mình chuẩn bị cho tương lai. Và chắc chắn rằng sẽ không bao giờ quên khoảng thời gian này.

(Sinh viên Lê Minh Thuận _ nhóm Y học tái tạo cơ xương khớp)

Cảm ơn Viện Tế Bào Gốc_ ngôi nhà thân thương, ấm áp đã cho em nhiều kỉ niệm đẹp và chỉ dạy em những bài học quý giá_ tất cả sẽ theo em trên chặn đường sau này! Chúc cho Viện ngày một thành công và phát triển !

(sinh viên Phạm Thị Thùy Linh_ nhóm tín hiệu tế bào ung thư)

Tại buổi tổng kết, Các bạn sinh viên đã nhận được giấy chứng nhận học tập tại Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc. Cô Đào Thị Thanh Thủy, trưởng phòng Tổ chức hành chính và công tác sinh viên đã báo cáo tổng kết hoạt động. Thầy Phan Lữ Chính Nhân thay mặt Viện Tế Bào Gốc gửi đến các em những lời cảm ơn, những lời chúc vì đã đi cùng Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc trong hành trình sinh viên của mình. Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc mãi là nhà, là nơi luôn chào đón các bạn.

Bên cạnh đó, buổi tổng kết đã trở nên thân mật, đầy cảm xúc bởi những tiết mục văn nghệ đến từ các nhóm nghiên cứu.

Đại học chính là một cái ” thùng nhuộm lớn “. Mỗi người đều bị nhuộm thành những màu sắc không giống nhau. Nhưng chúng ta nhất định phải giữ được “màu sắc” vốn có của riêng mình.

(Sinh viên nhóm Hỗ trợ sinh sản sưu tầm)

Buổi tổng kết đã khép lại một hành trình, và chắc chắn rằng hành trình mới sẽ mở ra đầy tươi mới với các bạn. Hi vọng, Viện Tế Bào Gốc và PTN Tế Bào Gốc sẽ mãi là ngôi nhà thứ hai của các bạn

Tin: P. Thông tin truyền thông
Ảnh: Đức Phát, Ngọc Sương